موزه هنرهای معاصر در ضلع شمالی بلوار کشاورز و غرب پارک لاله واقع شده است و در سال 1356، فعالیت فرهنگی و هنری خود را آغاز کرد. این موزه در زمینی به وسعت 2000 مترمربع و پیرامون آن فضایی سبز و زیبا موسوم به پارک مجسمه با تندیس هایی ارزشمند از هنرمندان پر آوازه معاصر ایران و جهان قرار گرفته است. طراحی و معماری این بنا به دست کامران دیبا انجام گرفته است.
هشتی، چهارسو، معبر و گذرگاه از جمله عناصر چشم نوازی هستند که بازدید کنندگان هنر دوست را به تأمل در هنر و فرهنگ ایران زمین وا می دارند. موزه هنرهای معاصر مرکز فعالیت ها و رویدادهای مهم هنری ایران در زمینه هنرهای تجسمی به شمار می آید.
ساختمان موزه، تلفیقی از معماری مدرن و سنتی است که با الهام از بادگیر های مناطق حاشیه کویر ایران ساخته شده است. علاوه بر آن با طراحی دید مناسب از حیاط مرکزی به بوستان، سعی بر برقراری رابطه با بوستان نیز دارد. این رابطه در طراحی داخلی نیز با پنجره های دیواری و سقفی حفظ شده است. در دل این بوستان بزرگ محوطه ی وسیعی وجود دارد که به دلیل نصب مجسمه هایی از هنرمندان نامدار ایرانی و خارجی به ”به باغ مجسمه” معروف است. ودقیقاً یادآور باغ های ایرانی است که از دل تاریخ و اندیشه باصلابت و شکوهند ایران بیرون آمده است. آنهایی که با جغرافیای ایران آشنایی دارند به درستی درک می کنند که در پهنا و حاشیه کویر، باغ هایی با درختان سر به فلک کشیده قد علم کرده اند و درون هر یک از باغ ها، عمارتی یا بناهایی ساخته شده که کام و دل ساکنانش را با پیچش نسیم به بار نشسته درون بادگیرها، هشتی، چهارسو ومعبر همراه می کند.
کارمان دیبا برای تعریف ورودی از آسمان های پست مدرن استفاده کرده که شاید به خوبی توانسته یک ورودی را القاء کند. از ورودی که رد شویم، هنوز رد نشده که نگاه ما به نما و به تلفیق بتن و سنگ می افتد که به شکل واقعاً زیبایی در کنار هم حل شده‌اند و قدرت معمار ملموس تر می‌شود و انسان را وادار می‌کند تا به دور مجموعه بچرخد. ضمن اینکه این نکته نباید فراموش شود که کلیه دسترسی ها همان طور که مشخص است تعریف شده و همگی نشان دهنده و مبین این نکته است که قلمی بر کاغذ پیاده شده است.
کلاً در این مجموعه تمامی آسمان ها و ویژگی های یک معماری فرا مدرنی (پسا مدرنیته) به نحو احسن اجرا شده. مثلاً در قسمت برخوردها اگر دقت شود مشخص است که هیچ سطوح کلی از احجام با یکدیگر برخورد ندارند و ضمن این که کلیه اتصالات در حد معقول تعریف شده‌اند. حیاط ها دارای شکل هندسی مشخص می باشند و تماماً دارای معنای خاص هستند.
تکرار مربع و مستطیل در تمام سطوح پلان به وضوح قابل دید می باشد؛ اما اینها آن قدر زیبا با یکدیگر ترکیب شده اند که حس وحدت و کثرت‌گرایی را به خوبی می توان دید، یعنی به صورتی حس می‌شود که اجزای پلان کاملاً به همدیگر چفت و وصل شده‌اند. هیچ قطعه ای جدا نیست و کلیه فضا تعریف خاص خود را دارند.
فضای درونی این موزه از سه شیبه (رمپ) تشکیل شده که بازدیدکنندگان را به بخش های گوناگون هدایت می کنند.
موزه هنرهای معاصر، نمایشگاه های خود را در 9 نگارخانه بزرگ و کوچک بر پا می سازد. نگارخانه ها یک به یک در مسیر حرکت بازدیدکنندگان قرار دارند و این ترتیب، امکان برقراری بیشترین و بهترین ارتباط میان تماشاگر و آثار هنری را فراهم می سازد . نگارخانه، ویژه نمایش تازه ترین اعلان های هنری، پوستر، کاتالوگ و بروشورهایی است که به شکل های هفتگی، ماهانه و یا سالانه، از موزه و مراکز و مؤسسات هنری و فرهنگی جهان به نشانی موزه هنرهای معاصر تهران فرستاده می شود. در واقع این موزه، بزرگداشتی از کار معماران مهم قرن، کوربوزیه، لویی کان و فرانک لوید رایت و متأثر از آثار خوزه لویی سرت است و همچنین متأثر از طرح پشت بام شهرهای کویری ایران. بدین ترتیب باید بگوییم این طرح تلفیقی از ایده های معماری سنتی و روش های معماری مدرن است. مهندس گریگوریان مهندس سازه این طرح بود.
استفاده از سنگ باربر در نما، بنا را سنگین و سنتی نشان می دهد؛ در صورتی که بتن نماد معماری مدرن است.
4 نورگیر اصلی مجموعه بر فراز فضای گالری اول موزه قرار گرفته اند.
نور پس از ورود بوسیله برخورد با بدنه داخل به صورت غیر مستقیم وارد فضا می شود.
از نظر سازماندهی، تمامی اجزا بر اساس حیاط مرکزی چیده شده و سازمان یافته اند.
فضای ورودی به سرسرای اصلی متصل است و بازدید کننده پس از عبور از آن به سرسرای اصلی وارد می شود.
